กงกำกงเกวียน

คำสุภาษิต

หมายถึง การกระทำใด ๆ ที่เคยทำไปในอดีต ส่งผลต่อผู้กระทำนั้น ๆ มักใช้กับการกระทำในทางที่ไม่ดี ในลักษณะถูกผลกรรมตามสนอง

ที่มา "กงเกวียนกำเกวียน" นั้นเป็นคำที่ถูกต้อง ส่วนคำว่า "กงกำกงเกวียน" นั้นผิด เกวียน เป็นพาหนะที่แต่ก่อนคนไทยในอดีตนิยมใช้งาน กงเกวียน คือ วงรอบของล้อเกวียน ส่วน กำเกวียน คือ ซี่ล้อซึ่งตรงกลางมีดุมที่มีรู ไว้สำหรับสอดเพลาเป็นแกนยึดล้อทั้ง ๒ ข้าง เมื่อกงเกวียนหมุนไปทางใด กำเกวียนก็หมุนตามไปทางนั้น เปรียบเหมือนกงล้อเกวียน และกำเกวียน ซึ่งเวลาหมุนจะหมุนวนซ้ำรอยเดิม

หมายเหตุ ที่ถูกคือ กงเกวียนกำเกวียน

ประเภทสำนวน

"กงกำกงเกวียน" จัดว่าเป็น คำพังเพย เพราะว่า เป็นข้อความเปรียบเทียบถึงผลกรรมที่เป็นไปตามการกระทำ ต้องตีความเป็นนัย ไม่ใช่คำสอนโดยตรงเหมือนสุภาษิต และไม่ใช่เพียงวลีเฉพาะเหมือนสำนวนไทย

ที่มาและแนวคิดเบื้องหลัง

มาจากการเปรียบเทียบกับล้อเกวียนที่หมุนไป เมื่อส่วนบนของล้อที่อยู่ด้านบนหมุนลงมา ส่วนล่างก็จะกลับขึ้นไปอยู่ด้านบนแทน เปรียบเสมือนการกระทำและผลของการกระทำที่จะย้อนกลับมาหาผู้กระทำในที่สุด หรือที่เรียกว่า 'กฎแห่งกรรม' คือทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว

ตัวอย่างการใช้สำนวน "กงกำกงเกวียน" ในประโยค

  • เขาโกงเงินบริษัทไปหลายล้าน แต่สุดท้ายก็ถูกจับได้และต้องติดคุก นี่แหละที่เรียกว่ากงกำกงเกวียน
  • ครูคนนั้นชอบลงโทษนักเรียนอย่างรุนแรง พอมีลูกเอง ลูกกลับถูกครูทำร้าย นี่เรียกว่ากงกำกงเกวียนแท้ๆ
  • อย่าทำร้ายใครไว้เลย เพราะสุดท้ายกงกำกงเกวียน ผลกรรมจะตามสนองเสมอ

สรุปและทบทวนเรื่อง สำนวน สุภาษิต และคำพังเพย

สุภาษิต และคำพังเพย จัดเป็น "สำนวน" ด้วยกันทั้งคู่ เพราะมีความหมายในเชิงเปรียบเทียบ และเป็นถ้อยคำที่ใช้สืบเนื่องกันมานาน

สุภาษิต เป็นถ้อยคำที่มักใช้คำสั้น ๆ กะทัดรัดแต่มีความหมายลึกซึ้ง มีสัมผัสคล้องจอง ส่วนใหญ่สุภาษิตที่ใช้ในสังคมไทยมักมีที่มาจากคำสอนทางพุทธศาสนา

คำพังเพย เป็นถ้อยคำที่ให้ข้อคิด โดยกล่าวถึงพฤติกรรมหรือธรรมชาติรอบตัว ส่วนมากมักเป็นถ้อยคำที่เป็นข้อสรุปการกระทำหรือพฤติกรรมทั่วไป อาจมีที่มาจากนิทาน ตำนาน วรรณคดี

 หมายเหตุ

คำสุภาษิต หรือ สำนวนสุภาษิต คือ คำในภาษาไทยที่ใช้ในการสื่อสารเชิงเปรียบเทียบอุปมาอุปมัย มักมีความหมายในการตักเตือนสั่งสอนในทางบวก มีความหมายที่ดี เช่น รักยาวให้บั่นรักสั้นให้ต่อ น้ำเชี่ยวอย่าขวางเรือ

สำนวนไทย หมายถึง ถ้อยคำ กลุ่มคำ หรือประโยคที่ไม่ได้แปลความหมายตรง ๆ แต่มีความหมายเชิงเปรียบเทียบแฝงอยู่ เช่น สอนจระเข้ให้ว่ายนํ้า รำไม่ดีโทษปี่โทษกลอง

คำพังเพย หมายถึง ถ้อยคำหรือข้อความที่กล่าวเป็นกลาง ๆ เพื่อให้ตีความเข้ากับเรื่อง มีความหมายแฝงอยู่ อาจเป็นคำที่ใช้สื่อในทางเปรียบเปรย หรือในทำนองเสียดสี เช่น กระต่ายตื่นตูม เสียน้อยเสียยากเสียมากเสียง่าย

 ภาพประกอบกงกำกงเกวียน

  • คำสุภาษิต: กงกำกงเกวียน หมายถึง?, หมายถึง การกระทำใด ๆ ที่เคยทำไปในอดีต ส่งผลต่อผู้กระทำนั้น ๆ มักใช้กับการกระทำในทางที่ไม่ดี ในลักษณะถูกผลกรรมตามสนอง ที่มา "กงเกวียนกำเกวียน" นั้นเป็นคำที่ถูกต้อง ส่วนคำว่า "กงกำกงเกวียน" นั้นผิด เกวียน เป็นพาหนะที่แต่ก่อนคนไทยในอดีตนิยมใช้งาน กงเกวียน คือ วงรอบของล้อเกวียน ส่วน กำเกวียน คือ ซี่ล้อซึ่งตรงกลางมีดุมที่มีรู ไว้สำหรับสอดเพลาเป็นแกนยึดล้อทั้ง ๒ ข้าง เมื่อกงเกวียนหมุนไปทางใด กำเกวียนก็หมุนตามไปทางนั้น เปรียบเหมือนกงล้อเกวียน และกำเกวียน ซึ่งเวลาหมุนจะหมุนวนซ้ำรอยเดิม หมายเหตุ ที่ถูกคือ กงเกวียนกำเกวียน คำกริยา กำ, หมุน สิ่งของ กง, เกวียน, ล้อ หมวด คำพังเพย

 คำสุภาษิตที่คล้ายกัน