เหยียดหยามทั้งวาจา และสายตามองแบบดูถูก
ประเภทสำนวน
"ขุดด้วยปาก ถากด้วยตา" จัดว่าเป็น คำพังเพย เพราะว่า เป็นคำเปรียบเทียบที่แสดงถึงการกระทำที่ไม่เกิดผลจริง ต้องตีความเพิ่มเติม เพราะไม่สามารถขุดหรือถากด้วยปากและตาได้จริง มีลักษณะเป็นการเปรียบเปรยพฤติกรรม ไม่ใช่คำสอนโดยตรงหรือสำนวนที่มีความหมายเฉพาะที่แปลตรงตัวไม่ได้
ที่มาและแนวคิดเบื้องหลัง
สำนวนนี้หมายถึงการพูดหรือมองอยากจะทำงานอย่างใดอย่างหนึ่ง แต่ไม่ได้ลงมือทำจริง ซึ่งย่อมไม่สำเร็จ เปรียบเหมือนการใช้ปากพูดว่าจะขุดดิน หรือใช้ตามองว่าจะถากไม้ แต่ไม่ได้ใช้มือหรืออุปกรณ์ที่เหมาะสมลงมือทำจริง งานก็ไม่มีทางสำเร็จได้
ตัวอย่างการใช้สำนวน "ขุดด้วยปาก ถากด้วยตา" ในประโยค
- พี่บอกว่าจะช่วยสร้างบ้าน แต่พอถึงเวลากลับแค่ยืนออกความเห็น ขุดด้วยปาก ถากด้วยตา อย่างนี้งานไม่มีทางเสร็จหรอก
- หลายคนพูดว่าอยากผอม แต่ไม่ยอมออกกำลังกาย ขุดด้วยปาก ถากด้วยตา แบบนี้ ก็คงไม่มีวันสำเร็จ
สรุปและทบทวนเรื่อง สำนวน สุภาษิต และคำพังเพย
สุภาษิต และคำพังเพย จัดเป็น "สำนวน" ด้วยกันทั้งคู่ เพราะมีความหมายในเชิงเปรียบเทียบ และเป็นถ้อยคำที่ใช้สืบเนื่องกันมานาน
สุภาษิต เป็นถ้อยคำที่มักใช้คำสั้น ๆ กะทัดรัดแต่มีความหมายลึกซึ้ง มีสัมผัสคล้องจอง ส่วนใหญ่สุภาษิตที่ใช้ในสังคมไทยมักมีที่มาจากคำสอนทางพุทธศาสนา
คำพังเพย เป็นถ้อยคำที่ให้ข้อคิด โดยกล่าวถึงพฤติกรรมหรือธรรมชาติรอบตัว ส่วนมากมักเป็นถ้อยคำที่เป็นข้อสรุปการกระทำหรือพฤติกรรมทั่วไป อาจมีที่มาจากนิทาน ตำนาน วรรณคดี
