คำพูดบางครั้งหากพูดออกไปอาจจะก่อให้เกิดผลเสียต่อตนเองหรือคนรอบข้าง หากอยู่เฉย ๆ ไม่พูดอะไรออกไปยังจะก่อเกิดผลลัพธ์ที่ดีกว่า
เปรียบเปรยถึง การรอรับของรางวัลจากผู้มีอำนาจ หากพูดสิ่งที่ไม่มีประโยชน์ออกไปหากได้รางวัลก็จะได้เพียงเบี้ยจำนวนน้อยนิด แต่หากไม่พูดอะไรไปอยู่นิ่ง ๆ ก็จะไม่มีใครทราบข้อบกพร่องที่มีอยู่ ก็จะได้รางวัลมากกว่าเป็นตำลึงทอง
พูดไปไม่มีประโยชน์ นิ่งเสียดีกว่า
ประเภทสำนวน
"พูดไปสองไพเบี้ยนิ่งเสียตำลึงทอง" จัดว่าเป็น สุภาษิต เพราะว่า เป็นคำสอนที่ให้ข้อคิดโดยตรงและชัดเจน เกี่ยวกับการใช้วาจาอย่างระมัดระวัง จึงเข้าข่ายเป็นสุภาษิตที่สอนให้คนรู้จักนิ่งและพูดให้น้อยเมื่อจำเป็น
ที่มาและแนวคิดเบื้องหลัง
สำนวนนี้มีที่มาจากหน่วยเงินตราในสมัยโบราณ คือ 'ไพเบี้ย' ซึ่งมีค่าน้อย และ 'ตำลึงทอง' ซึ่งมีค่ามาก สุภาษิตนี้เปรียบเทียบว่า การพูดนั้นมีค่าน้อย (เพียงสองไพเบี้ย) แต่การนิ่งเงียบในบางสถานการณ์กลับมีค่ามากกว่า (ตำลึงทอง) สอนให้รู้จักพูดให้น้อย และรู้จักเวลาที่ควรนิ่ง เพราะบางครั้งการไม่พูดมีคุณค่ามากกว่าการพูดออกไป
ตัวอย่างการใช้สำนวน "พูดไปสองไพเบี้ยนิ่งเสียตำลึงทอง" ในประโยค
- พี่อยากจะเตือนน้องๆ ไว้เลยว่า พูดไปสองไพเบี้ยนิ่งเสียตำลึงทอง เวลาอยู่ในที่ประชุมอย่าพูดพล่ามเรื่องที่ไม่เกี่ยวข้อง
- เราควรยึดถือคติที่ว่า พูดไปสองไพเบี้ยนิ่งเสียตำลึงทอง ไม่ใช่ทุกเรื่องที่รู้แล้วจะต้องพูด บางทีเก็บความรู้ไว้ใช้ให้ถูกจังหวะดีกว่า
- ในสถานการณ์วิกฤติทางการเมือง นักการทูตของเราเลือกที่จะนิ่งเฉย สมกับคำว่า พูดไปสองไพเบี้ยนิ่งเสียตำลึงทอง จนทำให้ประเทศผ่านพ้นวิกฤติมาได้
สรุปและทบทวนเรื่อง สำนวน สุภาษิต และคำพังเพย
สุภาษิต และคำพังเพย จัดเป็น "สำนวน" ด้วยกันทั้งคู่ เพราะมีความหมายในเชิงเปรียบเทียบ และเป็นถ้อยคำที่ใช้สืบเนื่องกันมานาน
สุภาษิต เป็นถ้อยคำที่มักใช้คำสั้น ๆ กะทัดรัดแต่มีความหมายลึกซึ้ง มีสัมผัสคล้องจอง ส่วนใหญ่สุภาษิตที่ใช้ในสังคมไทยมักมีที่มาจากคำสอนทางพุทธศาสนา
คำพังเพย เป็นถ้อยคำที่ให้ข้อคิด โดยกล่าวถึงพฤติกรรมหรือธรรมชาติรอบตัว ส่วนมากมักเป็นถ้อยคำที่เป็นข้อสรุปการกระทำหรือพฤติกรรมทั่วไป อาจมีที่มาจากนิทาน ตำนาน วรรณคดี
ประเภทสำนวน
"พูดไปสองไพเบี้ยนิ่งเสียตำลึงทอง" จัดว่าเป็น สุภาษิต เพราะว่า เป็นคำสอนโดยตรง ที่ให้ข้อคิดเรื่องการพูดหรือนิ่งเงียบ มีความหมายชัดเจนในตัวเอง สอนให้รู้จักกาลเทศะในการพูดและการฟัง โดยไม่ต้องตีความแฝง
ที่มาและแนวคิดเบื้องหลัง
สุภาษิตนี้มีที่มาจากสมัยโบราณที่ใช้เงินตราในรูปแบบเหรียญ โดย 'ไพเบี้ย' มีค่าน้อยกว่า 'ตำลึงทอง' มาก สุภาษิตนี้จึงเปรียบเทียบมูลค่าของการพูดกับการนิ่งเงียบ เพื่อสอนว่า การพูดออกไปบางครั้งอาจมีค่าเพียงเล็กน้อย (สองไพเบี้ย) แต่การรู้จักนิ่งเงียบในบางสถานการณ์กลับมีค่ามากกว่า (ตำลึงทอง) หลายเท่า
ตัวอย่างการใช้สำนวน "พูดไปสองไพเบี้ยนิ่งเสียตำลึงทอง" ในประโยค
- ในที่ประชุมเมื่อวาน คุณควรจะนิ่งฟังผู้ใหญ่อธิบายให้จบก่อน จำไว้ว่าพูดไปสองไพเบี้ยนิ่งเสียตำลึงทอง
- เด็กๆ ต้องเรียนรู้ว่าพูดไปสองไพเบี้ยนิ่งเสียตำลึงทอง บางครั้งการรู้จักฟังและคิดให้ดีก่อนพูดมีค่ามากกว่าการรีบพูดออกไป
สรุปและทบทวนเรื่อง สำนวน สุภาษิต และคำพังเพย
สุภาษิต และคำพังเพย จัดเป็น "สำนวน" ด้วยกันทั้งคู่ เพราะมีความหมายในเชิงเปรียบเทียบ และเป็นถ้อยคำที่ใช้สืบเนื่องกันมานาน
สุภาษิต เป็นถ้อยคำที่มักใช้คำสั้น ๆ กะทัดรัดแต่มีความหมายลึกซึ้ง มีสัมผัสคล้องจอง ส่วนใหญ่สุภาษิตที่ใช้ในสังคมไทยมักมีที่มาจากคำสอนทางพุทธศาสนา
คำพังเพย เป็นถ้อยคำที่ให้ข้อคิด โดยกล่าวถึงพฤติกรรมหรือธรรมชาติรอบตัว ส่วนมากมักเป็นถ้อยคำที่เป็นข้อสรุปการกระทำหรือพฤติกรรมทั่วไป อาจมีที่มาจากนิทาน ตำนาน วรรณคดี
