(กลอน) ก. งงจนคิดอะไรไม่ออกหรือทําอะไรไม่ถูก เช่น ท้าวสามนต์เสียใจไม่ได้สิบ. (สังข์ทอง)
ประเภทสำนวน
"ไม่ได้สิบ" จัดว่าเป็น สุภาษิต เพราะว่า เป็นข้อความที่ให้ข้อคิด คำสอนโดยตรง ครบความในตัวเอง โดยสอนเรื่องความพอใจในสิ่งที่ตนมี ซึ่งเป็นข้อคิดที่เข้าใจได้ทันทีและสอนให้ทำในสิ่งที่ถูกต้องตามหลักธรรม
ที่มาและแนวคิดเบื้องหลัง
มาจากสุภาษิตเต็มว่า 'ไม่ได้สิบเอาเก้า (ไม่ได้เก้าเอาแปด)' ซึ่งสอนให้รู้จักประนีประนอม ลดความต้องการลงเมื่อไม่ได้อย่างที่หวัง แทนที่จะไม่ยอมรับอะไรเลยถ้าไม่ได้ทั้งหมดตามที่ต้องการ สะท้อนปรัชญาความพอเพียงและการรู้จักปรับตัวตามสถานการณ์
ตัวอย่างการใช้สำนวน "ไม่ได้สิบ" ในประโยค
- หากเราต้องการเงินเดือน 30,000 บาท แต่บริษัทเสนอให้ 27,000 บาท ก็ควรพิจารณาตามหลักไม่ได้สิบเอาเก้า ถ้าสวัสดิการดีและมีโอกาสก้าวหน้า
- แม่สอนลูกเสมอว่า ไม่ได้สิบเอาเก้า ดีกว่าไม่ได้อะไรเลย เพราะบางครั้งการยืนกรานเอาทั้งหมดอาจทำให้เสียโอกาสที่ดี
สรุปและทบทวนเรื่อง สำนวน สุภาษิต และคำพังเพย
สุภาษิต และคำพังเพย จัดเป็น "สำนวน" ด้วยกันทั้งคู่ เพราะมีความหมายในเชิงเปรียบเทียบ และเป็นถ้อยคำที่ใช้สืบเนื่องกันมานาน
สุภาษิต เป็นถ้อยคำที่มักใช้คำสั้น ๆ กะทัดรัดแต่มีความหมายลึกซึ้ง มีสัมผัสคล้องจอง ส่วนใหญ่สุภาษิตที่ใช้ในสังคมไทยมักมีที่มาจากคำสอนทางพุทธศาสนา
คำพังเพย เป็นถ้อยคำที่ให้ข้อคิด โดยกล่าวถึงพฤติกรรมหรือธรรมชาติรอบตัว ส่วนมากมักเป็นถ้อยคำที่เป็นข้อสรุปการกระทำหรือพฤติกรรมทั่วไป อาจมีที่มาจากนิทาน ตำนาน วรรณคดี